Van spelen tot winnen: Gokken door de tijd heen

Gokken heeft een lange en interessante geschiedenis in Nederland. Gokken is altijd een vorm van vermaak en ontspanning geweest voor de Nederlanders, van de vroege loterijen in de 15e eeuw tot de moderne casino’s en online gok platforms. Het is een deel van de Nederlandse cultuur en heeft zich door de eeuwen heen steeds verder ontwikkeld.

Door de geschiedenis van gokken in Nederland te ontdekken, wordt duidelijk hoe de huidige wetgeving en de samenleving omgaan met gokken. Het verleden helpt ons begrijpen hoe gokken een invloed heeft gehad op de Nederlandse cultuur en economie. Hier duiken we dieper in het verhaal!

Vroegste geschiedenis van gokken

Oudheid: Gokken met botjes en dobbelstenen

Gokken is een van de oudste vormen van vermaak en gaat duizenden jaren terug tot in de oudheid. Lang geleden speelden mensen al met kleine botjes van dieren, zoals schapen en honden - deze zogenaamde astragalen, waren de eerste primitieve dobbelstenen.

Archeologische vondsten van muurschilderingen en vazen rond 40.000 voor Christus laten zien dat mensen (en zelfs goden) plezier beleefden aan het spel met deze botjes! Later, rond 3000 voor Christus, werden de eerste dobbelstenen gemaakt en gebruikt in Mesopotamië.

Middeleeuwen: Dobbelspellen in herbergen en kroegen

In de middeleeuwen werd gokken steeds populairder om je te vermaken in Europese herbergen en kroegen, en Nederland was hier geen uitzondering op. Gokken was een sociale activiteit waar mensen uit alle lagen van de bevolking samenkwamen om hun geluk te beproeven. Vooral dobbelspellen waren populair, het was simpel, er waren weinig materialen nodig en altijd spannend!

Bij het dobbelen wedden de spelers op de uitkomst van het gooien van dobbelstenen, dit was een kans om snel en makkelijk geld te verdienen, maar vaak leidde het ook tot spannende en soms vervelende situaties.

De opkomst van loterijen in Nederland

18e Eeuw: Oprichting van de eerste Nederlandse loterij

In de 18e eeuw werd de officiële loterij in Nederland opgericht, de Generaliteitsloterij. In 1726 werd deze loterij geïntroduceerd in de Ridderzaal in Den Haag door de Staten-Generaal van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. De generaliteitsloterij had niet alleen tot doel de nationale schatkist te vullen, maar ook de vele illegale loterijen tegen te gaan die destijds in omloop waren - deja vu? Er werden maar liefst 120.000 loten verkocht tijdens de eerste trekking, waarvan de hoofdprijs 30.000 gulden was.

Bijdrage aan armenzorg en infrastructuur

De opbrengsten van de Generaliteitsloterij werden niet alleen gebruikt voor overheidsuitgaven, maar ook voor liefdadigheidsinstellingen en armenhuizen. In een tijd waarin sociale vangnetten beperkt waren, maakte men gebruik van de opbrengsten van deze loterij om sociale projecten, zoals de bouw van weeshuizen en ziekenhuizen, te steunen. Dit heeft ertoe geleid dat de armste mensen in de samenleving toegang hebben gekregen tot essentiële diensten en voorzieningen. Het leven van de bevolking verbeterde en zorgde voor een zekere mate van sociale stabiliteit.

Bovendien werden de inkomsten uit loterijen ook gebruikt voor de bouw en het onderhoud van infrastructuur, zoals wegen, bruggen en kanalen, die bijdroegen aan de economische groei en het welzijn van de Nederlandse bevolking.

De Ontwikkeling van casino’s in Nederland

Jaren '70: De opkomst van casino’s

In de jaren ‘70 begon de Nederlandse gokindustrie aan een opmerkelijke verandering. Het was een mijlpaal dat op 1 oktober 1976 het eerste legale casino in Nederland, Holland Casino Zandvoort, open ging. De Wet op de Kansspelen, die in 1964 werd ingevoerd en in 1974 werd uitgebreid om casinospelen te legaliseren, maakte de oprichting van Holland Casino mogelijk.

Dit casino, gelegen aan de boulevard met uitzicht op zee, markeerde het begin van een nieuw tijdperk. Holland Casino kreeg het exclusieve recht om casinospellen aan te bieden, wat een belangrijke stap was in het reguleren en controleren van de gokactiviteiten in het Nederland.

Vanaf het moment dat Holland Casino in Zandvoort openging, heeft het zich uitgebreid met verschillende locaties in Nederland, waaronder Valkenburg (1977) en Scheveningen (1979).

Online gokken en wetgeving

Jaren ‘90: De opkomst van online gokken en de initiële illegaliteit ervan

De opkomst van het internet in de jaren '90 verschenen de eerste internationale goksites verschenen op het internet, maar online gokken was toen nog niet legaal in Nederland. Dit zorgde dat veel Nederlandse spelers hun toevlucht hebben gezocht tot buitenlandse websites, wat heeft gezorgd een grijs gebied in de wetgeving en een gebrek aan bescherming voor spelers, wat leidde tot een groeiende behoefte aan duidelijke regelgeving.

De introductie van de Wet Kansspelen op Afstand (2021)

Op 1 april 2021 begon een nieuw tijdperk voor online gokken in Nederland, toen de Wet Kansspelen op Afstand (Koa) werd geïntroduceerd. Dankzij deze wet konden gokbedrijven online kansspelen aanbieden, mits ze een vergunning hadden van de Kansspelautoriteit (Ksa).

De wet introduceerde strengere regels om spelers te beschermen. Online casino’s moeten vanaf nu voldoen aan strenge eisen, zoals:

• De identiteit van spelers controleren

• Het controleren van het speelgedrag om problematisch gokken te voorkomen.

• Het controleren van de spelers in het Centraal Register Uitsluiting Kansspelen (Cruks))

Door de Wet Koa werd er een gereguleerde en veilige omgeving gecreëerd voor online gokken, wat zowel spelers als aanbieders ten goede kwam. Op deze manier kunnen spelers genieten van een eerlijk spel en zijn ze beter beschermd tegen de risico's van gokverslaving.

Veranderingen van de gokcultuur in Nederland

Sociale perceptie van gokken

De sociale perceptie (norm) van gokken in Nederland is in de loop der jaren aanzienlijk veranderd. Het gokken werd in de middeleeuwen en de vroegmoderne tijd vaak gezien als een onschuldige vorm van vermaak. In sommige gevallen werd het ook in verband gebracht met morele en religieuze bezwaren.

Na de Tweede Wereldoorlog begonnen mensen te denken dat gokken slecht was, vooral door de invloed van religieuze en maatschappelijke groepen. Nadat de Staatsloterij en later Holland Casino werden gelegaliseerd, begon men het gokken weer langzaam te accepteren als een gereguleerde en gecontroleerde vorm van entertainment.

Effect op het aantal gokverslavingen

Sinds de invoering van de wet Kansspelen op Afstand (KOA) in 2021 en de groei van de gokindustrie, zowel offline als online, is er een sterke toename in het aantal gokverslavingen te zien.

Het gebruik van online gokplatforms heeft ervoor gezorgd dat meer mensen online gokken, wat ook meer probleemgokkers oplevert. Vooral jongeren van 18 tot 23 jaar zijn de grootste risicogroep, met een toenemend aantal dat verslaafd raakt aan online gokspellen.

Toenemende aandacht voor gokverslaving en preventieprogramma’s

De toename van gokverslavingen heeft ertoe geleid dat er meer aandacht is gekomen voor preventie en behandeling.

Kansspelautoriteit (Ksa) en organisaties als het Trimbos-instituut hebben verschillende manieren bedacht om gokverslaving te voorkomen en te behandelen, zoals:

• Het Centraal Register Uitsluiting Kansspelen (CRUKS) is een plek waar gokkers zich kunnen registreren om tijdelijk uitgesloten te worden van kansspelen.

• Het Preventieplan Kansspelen op Afstand, waarin de risicogroep wordt geïnformeerd en ondersteund.

• Voorlichting, bewustwordingscampagnes en acties die zich richten op risicogroepen, zoals jongeren en mensen met een lage sociaal-economische status.

• De limieten voor het inzetten en de verplichte waarschuwingen over de risico's van gokken.

De evolutie van gokken samengevat

Het gokken in Nederland heeft een lange, complexe geschiedenis, van oude loterijen tot online platforms. Het verhaal gaat van illegale praktijken tot een gecontroleerde industrie die nu zowel traditionele loterijen als online gokken omvat.

Hoewel de Wet Kansspelen op Afstand (KOA) online gokken legaal maakte en zorgde voor een veilige omgeving met controlemaatregelen, blijft gokverslaving een uitdaging – vooral onder jongeren.